چکیده

روان‌شناسی دین ، بررسی مسئله دین است از جنبه درونی و فردیِ آن . این گستره سعی می کند با تحلیل روانی انسان ( از طریق روان‌شناسی ) ، ریشة پیدایش دین و همین‌طور پیامدهای این گرایش را مورد مطالعه قرار دهد. در این باب ، نظریه های موافق و مخالف بسیاری ارائه شده است .

علل و انگیزه های بروز دیدگاه روان‌شناسانه دین ، سیر تاریخی آن ، تئوری‌ها و نظریه های قابل توجه در این زمینه ، همچنین پیامدهای تبیین شخصی و روانی دین که از مهم‌ترین آنها می توان به پلورالیسم دینی اشاره کرد ، درفصل اول این رساله مورد مداقه قرار گرفته است .

از مهم‌ترین و محوری ترین مسائل مورد بحث در روان‌شناسی دین ، می‌توان از بحث ‘تجربه دینی’ نام برد که به عنوان گوهر و اساس این دیدگاه ،‌ مورد توجه و دقت نظر متفکرین ،‌ متألهان و همچنین روان‌شناسان قرار گرفته است . یکی از مهم‌ترین فرضیه های مورد بررسی در این مبحث ، معرفت ‌زایی تجربیات دینی است و اینکه آیا تجربه دینی می‌تواند از لحاظ معرفت‌شناسی ، عینیت داشته باشند ؟

بیان نظریات مختلف در مورد این مسئله ، که در فصل دوم به آنها اشاره شده ، تا حدودی اظهار نظر در مورد آن را آسان می‌نماید .

نقد و بررسی موضوع نیز ، همراه با بیان نظرات متفکرین معاصر و نتیجه گیری کلی از بحث ، اجمالاً‌ در فصل پایانی رساله آمده است .

ما حصل بحث :

ـ روان‌شناسی دین ، نگاهی درونی ، روانی و فردی به دین است ، بدون در نظر گرفتن جنبه های اجتماعی ، فرهنگی و … آن .

ـ تبیین شخصی و درونی دین ، از بسیاری از تعارضات میان عقاید دینی و سایر ابعاد زندگی جلوگیری کرده و خواه و ناخواه ،‌ اصطکاک همیشگی میان دین و علم را
از بین می‌ برد.

ـ از طریق ارجاع تجربیات شخصی و فردی به پیش فرض‌های دینی و زمینه های مذهبی افراد ، تجربیات دینی قابل تعریف بوده و به عنوان مهم‌ترین عامل تحویل دین به روان‌شناسی ، مورد بررسی و دقت نظر قرار می گیرد .

ـ تجربیات دینی از لحاظ معرفت شناسی می توانند عینیت داشته باشند و اعتقادآور باشند ( اما فقط برای صاحب تجربه و نه ناظران ، بلکه برای ناظران خارجی ، تنها جنبه آشنایی دارد )

چکیده
مقدمه ………………………………………………………………………………… ۱
فصل اول
رابطه روانشناسی و دین ………………………………………………………… ۱۱
تعریف دین  ……………………………………………………………………… ۱۵
بررسی تئوریهای روانشناسانة دین  …………………………………………… ۲۱
ـ تئوری تحولی پیاژه  ………………………………………………………… ۲۲
ـ تئوری اریکسون  ……………………………………………………………. ۲۵
ـ آلپورت   ……………………………………………………………………… ۲۷
ـ یونگ  ………………………………………………………………………… ۳۰
ـ هیوم  ………………………………………………………………………….. ۳۵
ـ فروید  ………………………………………………………………………… ۴۲
علل گرایش به دین   ……………………………………………………… ۴۷
پیامدهای گرایش به دین  ………………………………………………… ۵۰
ـ جیمز…………………………………………………………………………… ۵۱

تجربة‌ دینی  ……………………………………………………………………… ۵۹
تعارض علم و دین ……………………………………………………………… ۶۰
کثرت‌گرایی دینی   ……………………………………………………………… ۶۸
فصل دوم
تعریف تجربة دینی ……………………………………………………………… ۷۶
پیشینة تاریخی تجربة دینی   …………………………………………………… ۷۹
اقسام تجربة دینی   ……………………………………………………………… ۸۳
دیدگاههای مختلف در مورد انواع تجربه‌های دینی ………………………… ۸۶
ـ تجربة دینی نوعی احساس است  ………………………………………… ۸۶
ـ تجربة‌ دینی نوعی تجربة مبتنی بر ادراک حسی است  ………………… ۹۵
ـ تجربة دینی ارائه نوعی تبیین مافوق طبیعی است  ……………………… ۹۸
نمونه‌های تجربة دینی ………………………………………………………… ۱۰۴
آیا تجربه‌های دینی هستة مشترکی دارند …………………………………… ۱۱۸
تجربه‌های عرفانی ……………………………………………………………… ۱۲۰
ـ آیا تجارب عرفانی معرفت‌زا است ……………………………………… ۱۳۱

آیا تجربة‌ دینی می‌تواند اعتقاد دینی را توجیه کند ………………………… ۱۳۵
فصل سوم
نگاهی نقادانه به موضوع ……………………………………………………… ۱۴۹
ـ تقدم شرک بر یکتا پرستی………………………………………………… ۱۶۴
ـ موهوم پنداری باورهای دینی  …………………………………………… ۱۶۵
ـ گناه نخستین………………………………………………………………… ۱۶۶
ـ خدای پدرگونه  …………………………………………………………… ۱۶۷
ـ مفهوم جنسیت   …………………………………………………………… ۱۶۸
ـ تعمیم ناروا  ………………………………………………………………… ۱۷۰
فهرست منابع و مآخذ (فارسی) …………………………………………… ۱۸۰
فهرست منابع و مآخذ (انگلیسی) ………………………………………… ۱۸۴
چکیده انگلیسی………………………………………………………………… ۱۸۵

فهرست منابع و مآخذ(فارسی) :

۱-    استور ، آنتونی . فروید . ترجمه حسن مرندی . انتشارات طرح نو . ۱۳۷۵

۲-  الیاده ، میرچا . فرهنگ و دین (برگزیده مقالات دائره المعارف دین ) . ترجمه بهاءالدین خرمشاهی . تهران طرح نو . ۱۳۷۴

۳ـ الیاده ، میرچا . دین پژوهی . ترجمه بهاءالدین خرمشاهی . پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی . ۱۳۷۵ .

۴ـ استیس ، والتر . عرفان و فلسفه . ترجمه بهاءالدین خرمشاهی . تهران سروش . ۱۳۶۷

۵ـ باربور ، ایان .  علم و دین . ترجمه بهاءالدین خرمشاهی . مرکز نشر دانشگاهی . چاپ سوم . ۱۳۷۹ .

۶ـ پاپکین ، ریچارد/ استرول ، آوروم . کلیات فلسفه. ترجمه دکتر سید جلال‌الدین مجتبوی . انتشارات حکمت . چاپ سوم . ۱۴۰۲ قمری .

۷ـ پترسون ، مایکل . عقل و اعتقاد دینی . ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی . انتشارات طرح نو . ۱۳۷۹ .

۸ـ پراودفوت ، وین . تجربه دینی . ترجمه عباس یزدانی . قم: مؤسسه فرهنگی طه . ۱۳۷۷ .

دانلود فایل